بیخِ چراغ تاریک است !

 زند ه یاد حاج قربان سلیمانى دو تار نوازچیره دست قو چانى در ١٢٩٩ خورشیدى در علی‌آباد قوچان به دنیا آمد. او زیر نظر پدرش کربلایی رمضان، که خود از دوتارنوازان مشهور شمال خراسان بود، نواختن دوتار را آموخت و بعد از مرگ پدرش از بخشی‌های شمال خراسان همچون خان‌محمد، عِوَض (عیوض) و غلامحسین تعلیم گرفت.

استاد در مستند «آخرین بخشی» از ساخته هاى فرشاد فدائیان درباره عنوان بخشی می گوید: یک نفر خواننده است و نوازنده نیست. یک نفر نوازنده است و خواننده نیست و کسانی هستند که خودشان می خوانند و تار می زنند ولی باز این ها بخشی نیستند.«بخشی» به کسی می گویند که از همه لحاظ کامل باشد تار زدنش و صدایش. اگر تارش خراب شد خودش تعمیر کند اگر تار نداشت خودش بتواند بسازد. برای نطاقی بتواند شعرهای خوب انتخاب کند و بنویسد. حاج‌قربان به سه زبان ترکی، کردی و فارسی آواز می‌خواند. وی در سال ۱۳۴۵ به دلیل توصیهٔ یکی از متشرعین، دست از موسیقی کشید؛ ولی در سال ۱۳۶۲، دوباره نواختن را آغاز کرد.

منزل استاد در روستاى على آباد قوچان

حاج قربان در کنسرت‌هایی در ایران و خارج از ایران شرکت کرد و یک آلبوم از آثار او منتشر شد. وی همچنین به کشورهای بسیاری مانند پرو، هلند، تونس، ترکیه، بلژیک، انگلستان، سوئیس، کلمبیا، اکوادور، پاناما، فرانسه و چند شهر آمریکا نیز سفر کرد. استاد در بخش هایی از مستند پیش گفته از خاطرات اجرای موسیقی در دیگر کشورها می گوید: «زمانی که در اروپا مشغول اجرای برنامه های خود بودم از استقبالی که مردم آن دیار از ساز و موسیقی ایرانی کردند، حیرت کردم. من در این سفرها متوجه شدم که مردم اروپا ما را بیشتر می شناسند و دوست دارند تا هم وطنان خودمان که این باعث افسوس یک هنرمند ایرانی است.او یادآور می شود که فرانسوی ها از تهرانی ها و تهرانی ها از خراسانی ها بیشتر ما را می شناسند و چنان چه «بیخ چراغ تاریک است» ، ما هم در دیار خودمان چندان شناخته شده نیستیم.در اجرای پاریس حاج قربان و پسرش، سه بار از سوی تماشاگران به صحنه باز خوانده شدند و پس از آن با احترام بسیار بر سر دست های حاضران حمل شدند.نشریه «لوموند» این کشور با چاپ تصویر حاج قربان روی جلد خود این گونه آورد: «کسی که درهای بهشت را به روی غرب گشود…» از جمله افتخارات وی می‌توان به کسب مقام اول جشنوارهٔ موسیقی لیون فرانسه و همچنین احراز مقام ستارهٔ جشنواره اوینیون فرانسه اشاره کرد . وی ده‌ها اجرای دوتارنوازی در کنسرت‌های موسیقی کشورهای اروپایی، آسیایی و امریکا داشت. حاج قربان در داخل کشور هم مقام‌های برتر جشنوارهٔ موسیقی فجر ایران بین سال‌های ۶۹ تا ۷۱ را به دست آورد و دوازده دورهٔ متوالی داور ثابت جشنواره‌های موسیقی مقامی کشور بود. همچنین وی نشان درجهٔ دو فرهنگ و هنر را نیز از محمد خاتمی رییس جمهور وقت، دریافت کرد. روانشاد در آلبوم شب، سکوت، کویر با استاد محمدرضا شجریان همکاری کرد.

گورگاه حاج قربان در روستاى على آباد قوچان

حاج قربان در سال ۱۳۸۵، دوتار خود را به پسرش علیرضا سلیمانی هدیه داده با موسیقی وداع گفت.و در سى ام دیماه ١٣٨۶ دیده از جهان فروبست و در زادگاه خود قو چان به خاک سپرده شد.

دوست دانشمند وفرزانه ام دکترصادق دهقان در یادآورى آن هنرمند نام آورنوشت : ” وقتی حاج قربان سلیمانی ، دوتار نواز خراسانی ، در فستیوال موسیقی فرانسه ، نواخت ، مدیر فستیوال به احترام او ایستاد و یک ربع ساعت دست زد اما هنگامیکه از دنیا رفت هیچ خبری از او منتشر نشد و کسی مویه نکرد”.

سوکمندانه تاریخ میهن ما از این ناسپاسی ها و قدر نا شناسی ها داستان های بسیار دارد چنانکه شیخ بهایى از ناسپاسى مردم روزگار این گونه مى سراید

رواست گر من از این غصه خون بگریم، خون

سزاست گر من از این غصه، زار گریم، زار

بپرس قدر مرا، گرچه خوب می دانی

که من گلم ، گل ؛ خارند این جماعت، خار

من آن یگانه دهرم که وصف فضل مرا

نوشته منشی قدرت، به هر در و دیوار

به هر دیار که آیی ، حکایتی شنوی

به هر کجا که روی، ذکر من بود در کار

تو قدر من نشناسی، مرا به کم مفروش

بهائیم من و باشد بهای من بسیار

یاد وخاطره اش گرامى وروانش در مینو شادمان و تا جاودان انوشه باد

* بیخِ چراغ — پاى چراغ