ابن خلدون مورخ ﺑﺰﺭﮒ ﻋﺮﺏ ﻭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺱ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﮐﺘﺎﺏ ﺳﻮﺯﯼ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯿﮕﻮﯾﺪ : ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﻈﻤﺖ ﮐﺸﻮﺭﺷﺎﻥ ﮐﻪ ﮐﻮﻟﻪ ﺑﺎﺭ ﭼﻨﺪﯾﻦ ﻗﺮﻥ ﺗﺴﻂ ﺑﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﺮ ﺩﺍﺷﺘﻨﺪ ﻭ ﺗﻤﺪﻧﯽ ﮐﻬﻦ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺧﻮﺩ ﺟﺎﯼ ﺩﺍﺩﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻭ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺍﺳﺘﻤﺮﺍﺭ ﭘﺎﺩﺷﺎﻫﯽ شان ﻋﻠﻮﻡ ﻋﻘﻠﯽ ﻧﺰﺩ ایشان ﺑﺴﯿﺎﺭ ﺑﺰﺭﮒ ﻭ ﺩﺍﻣﻨﻪ ﺍﺵ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺑﻮﺩ ﺩﺭ ﺯﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻓﺘﺢ ﺷﺪ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎﯼ ﺑﺴﯿﺎﺭﯼ ﺍﺯ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪ.
ﺩﺭ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺳﻌﺪ ﺍﺑﯽ ﻭﻗﺎﺹ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺍﺑﻦ ﺧﻄﺎﺏ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺖ ﺗﺎ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ﺗﺼﻤﯿﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﯿﺎﺭ ﻣﺴﻠﻤﺎﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﯿﺮﺩ . ﻋﻤﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﺩﺍﺩ ﮐﻪ ﻫﻤﻪ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺁﺏ ﺑﺮﯾﺰﯾﺪ ﻭ ﯾﺎ ﺁﻧﮑﻪ ﺁﺗﺶ ﺑﺰﻧﯿﺪ . ﺯﯾﺮﺍ ﺍﮔﺮ ﭼﯿﺰﻫﺎﯾﯽ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺍﯼ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﯾﯽ ﻭ ﻫﺪﺍﯾﺖ ﺍﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﻟﻠﻪ ﻫﺪﺍﯾﺖ ﮐﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﯿﺎﺯﯼ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﻧﯿﺴﺖ. ﺍﮔﺮ ﻫﻢ ﮔﻤﺮﺍﻫﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺍﻟﻠﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺍﯾﻨﻬﺎ ﻧﺠﺎﺕ ﺑﺪﻫﺪ ﭘﺲ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﻋﻤﺮ ﻫﻤﻪ ﮐﺘﺎﺑﻬﺎ ﻧﺎﺑﻮﺩ ﮔﺸﺖ ﻭ ﻫﯿﭻ ﺑﺮﺍﯼ ﺍﯾﺮﺍﻧﯿﺎﻥ ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪ.
ﺑﺮﺍﺩﺭ ﺳﻌﺪ ﮐﻪ ﺍﯾﻦ ﺍﻣﺮ ﺑﺮﺍﯾﺶ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﺒﻮﺩ ﻭ ﺩﯾﺪ ﮐﻪ ﺍﻭ ﺑﺎﯾﺪ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ ﻭ ﺑﺮﺍﺩﺭﺵ ﺩﺭ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﯼ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﻗﻮﻃﻪ ﻭﺭ ﺍﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺍﻭ ﺭﺍ ﻣﻼﻣﺖ ﻣﯿﮑﻨﺪ. ﻣﺎ ﺟﻨﮕﯿﺪﯾﻢ ﺗﺎ ﺍﻟﻠﻪ ﭘﯿﺮﻭﺯﯼ ﻓﺮﺳﺘﺎﺩ ﻭﻟﯽ ﺳﻌﺪ ﺩﺭ ﺩﺭﻭﺍﺯﻩ ﻗﺎﺩﺳﯿﻪ ﻧﺸﺴﺖ ﻣﺎ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﯽ ﺑﺮﮔﺸﺘﯿﻢ ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻋﺒﺪﺍﻟﻠﻪ ﺟﺤﺶ ﺑﻮﺩ ﺍﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﺴﻌﻮﺩﯼ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﺩﻭﻡ ﻫﺠﺮﺕ ﺩﺳﺘﻮﺭ ﺷﺒﯿﺨﻮﻥ ﺯﺩﻥ ﺑﻪ ﮐﺎﻭﺭﺍﻥ ﻗﺮﯾﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺍﻭ ﻣﯿﺪهد ﻟﺬﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﯿﻦ ﺩﻟﯿﻞ ﺑﻪ ﺍﻣﯿﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﯿﻦ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻣﯿﮕﺮﺩﺩ.
?(ﺍﻟﺘﻨﺒﯿﻪ ﺍﻟﺸﺮﺍﻑ ۲۱۹)
ﺍﺑﻦ ﺧﻠﺪﻭﻥ ﻣﯽ ﻧﻮﯾﺴﺪ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﻋﺒﺪﺍﻟﻠﻪ ﺟﺤﺶ ﺳﻌﺪ ﺍﺑﯽ ﻭﻗﺎﺹ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻧﺒﺮﺩ ﺧﻮﻧﯿﻦ ﻗﺎﺩﺳﯿﻪ ﭘﯿﺮﻭﺯ ﺑﯿﺮﻭﻥ ﺁﻣﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﺑﻪ ﺍﻣﯿﺮﺍﻟﻤﻮﻣﻨﯿﻦ ﻣﺸﻬﻮﺭ ﻣﯿﮕﺮﺩﺩ.
?ﺗﺎﺭﺍﺝ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﺍﯾﺮﺍﻥ ﺩﺭ ﺑﯿﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺪﯾﻨﻪ
ﻋﻤﺮ ﭘﺲ ﺍﺯ ﻓﺘﻮﺣﺎﺕ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﺩﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﻣﮑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺑﯿﺖ ﺍﻟﻤﺎﻝ ﺩﺭ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺯﺩ ﺗﺎ ﻏﻨﺎﺋﻢ ﺟﻨﮕﯽ ﺑﺪﺳﺖ ﺁﻣﺪﻩ ﺭﺍ ﮔﺮﺩ ﻫﻢ ﺁﻭﺭﺩ . ﺳﭙﺲ ﺍﺯ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻥ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺁﻣﺎﺭﮔﯿﺮﯼ ﮐﺮﺩ ﻭ ﻧﺎﻣﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻓﺘﺮﯼ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ (ﺩﯾﻮﺍﻥ ﻋﻄﺎﺀ) ﺛﺒﺖ ﮐﺮﺩ. ﻧﺨﺴﺖ ﺍﺯ ﯾﺎﺭﺍﻥ ﻧﺰﺩﯾﮏ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺁﻏﺎﺯ ﮐﺮﺩ . ﺳﭙﺲ ﻋﻠﯽ ﻭ ﭘﺴﺮﺍﻧﺶ ﻭ ﺩﺭ ﺁﺧﺮ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﺮﺑﺎﺯﺍﻥ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﻨﺪﻩ ﺩﺭ ﺟﻨﮓ ﺑﺪﺭ ﻧﻔﺮﯼ ۵۰۰۰ ﺩﺭﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺟﻨﮕﻬﺎﯼ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺑﺪﺭ ﺗﺎ ﺻﻠﺢ ﺣﺪﯾﺒﯿﻪ ﻧﻔﺮﯼ ۴۰۰۰ ﺩﺭﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻟﻬﺎﯼ ۱۲-۷ ﺟﻨﮕﯿﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻧﻔﺮﯼ ۳۰۰۰ ﺩﺭﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺳﺎﻝ ۱۶ ﻫﺠﺮﯼ ﺟﻨﮕﯿﺪﻩ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻧﻔﺮﯼ ۲۰۰۰ ﺩﺭﻫﻢ تعیین ﻧﻤﻮﺩ.
ﻭﯼ ﺑﺮﺍﯼ ﭘﺴﺮﺍﻥ ﺍﻣﺎﻡ ﻋﻠﯽ ﮐﻪ ﺳﻦ و سالی هم نداشتند ﻧﻔﺮﯼ ۵۰۰۰ ﺩﺭﻫﻢ ﺗﺎﺋﯿﻦ ﮐﺮﺩ . ﺑﺮﺍﯼ ﻋﻤﺎﺭ ﯾﺎﺳﺮ ۶۰۰۰ ﺩﺭﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺳﻠﻤﺎﻥ ﻓﺎﺭﺳﯽ ۴۰۰۰ ﺩﺭﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﻫﺮﮐﺪﺍﻡ ﺍﺯ ﻫﻤﺴﺮﺍﻥ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ۱۰۰۰ ﺩﺭﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﻋﺎﯾﺸﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﻣﺤﺒﻮﺏ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ۱۲۰۰۰ ﺩﺭﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺯﻧﺎﻥ ﺑﯽ ﻧﮑﺎﺣﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻧﻔﺮﯼ ۶۰۰۰ ﺩﺭﻫﻢ ﺑﺮﺍﯼ ﺯﻧﺎﻥ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻧﻔﺮﯼ ۲۰۰ ﺗﺎ ۵۰۰ ﺩﺭﻫﻢ تعیین نمود.
#ابن_خلدون ٣ جلدى