|
در دیوار داخل این ساختمان لغت «کعبه» نقش شده است. در کتاب‌های زرتشتی آمده است که حضرت زرتشت «زاراتشترا» در این محل، نیایش می‌کرده است. اعراب، لغت کعبه را از پارسی پهلوی گرفتند. همان‌طور که در زمان داریوش بزرگ به کشور «عمان» امروزی «مکه» می‌گفتند؛ بنابراین کلمه مکه نیز فارسی است
ا زمان حمله اعراب به ایران تا به امروز، یعنی قرن بیست و یکم میلادی، کاربرد و تعریف این بنا کشف نشده بود. خوشبختانه پژوهشگر ایرانی «رضا مرادی غیاث‌آبادی» که تحقیقات فراوانی در زمینه ایران باستان داشته است، نتیجه کشف خود را در کتابی به نام «نظام گاهشماری در چارطاقی‌های ایران»توسط انتشارات «نوید شیراز» به چاپ رسانده و راز این بنا را منتشر کرده است.
این بنا در مقایسه با تمامى بناهاى گاهشماری (تقویم) آفتابی در سرتاسر جهان، پیشرفته‌ترین، دقیق‌ترین، و بهترین بنای گاهشماری آفتابی جهان است. این در حالی است که تا قبل از این بنا هم «چارطاقى ها» در نقاط مختلف ایران احداث شده بودند و همین وظیفه را با شیوه‌اى بسیار ساده اما دقیق و حرفه‌اى بر عهده داشتند.
تمامی بناهاى گاهشماری آفتابی در جهان فقط می‌توانند روزهای خاصی از سال (مانند روزهای سرفصل) را مشخص کنند و حتی با سال خورشیدی هم تنظیم نیستند. اما این بنا با دقت و علمی که در ساخت آن اجرا شده، قادر است بسیاری از جزئیات روزهای مختلف سال و ماه‌ها را مشخص کند. ایرانیان باستان با استفاده از این بنا می‌توانستند بسیاری از مناسبت‌ها و جشن‌های سال را روز به روز دنبال کنند و از زمان دقیق آنها آگاه شوند.
بسیاری از بناهای چارطاقی در سطح کشور (به تصور آتشکده) یا به طور کامل تخریب شده و یا تغییر کاربری داده شده است. ولی خوشبختانه تعدادی هم مانند چارطاقی «نیاسر» و چارطاقی «تفرش»هنوزسالم مانده اند
سوکمندانه بنای «کعبه زرتشت» تنها گاه شمار تمام سنگى جهان است که سازندگان ان ازبسیارى از یافته هاى امروزى مانند گردش زمین به دور خورشید ، انحراف کره زمین نسبت به مدار خورشید و مسیر گردش زمین به دور خورشید باخبر بوده ودر علوم جغرافیاو نجوم خبره بوده اند . این بنا با این ویژگیها هنوز به ثبت میراث جهانی سازمان ملل نرسیده است!
